فرانک آرتا- اگر جشنواره فیلم رشد را کنار بگذاریم (که کهنسال است)، بدون شک جشنواره فیلم کودکان‌و‌نوجوانان یکی از مهم‌ترین جشنواره تخصصی در سطح دنیا محسوب می‌شود که روزگاری جزء «جشنواره‌های الف» بود که در کنار نام‌هایی مانند «جشنواره جیفونی» ارزیابی می‌شد. حالا چند سالی است این جشنواره به دلایل متعددی دچارچالش شده است و امسال هم به دلیل شیوع کرونا ناچارا به‌صورت آنلاین برگزار می‌شود. بنابراین در گفت‌وگوی خبری با دبیر جشنواره برخی از سؤالاتمان را مطرح کردیم که می‌خوانید :
در این سال‌ها جشنواره دستخوش تحولاتی شده است. به نظر شما چگونه می‌توان یک جشنواره پویا داشت که مانند گذشته پراعتبارش بتواند جریان‌ساز باشد؟
اساسا جشنواره تعریف و کارکرد تخصصی خودش را دارد و پویایی آن، متضمن تولید و اکران در سینمای کودک و نوجوان نبوده است. بخشی از تحولات جشنواره، در واقع بازگشت به اهداف اولیه آن است؛ برای داشتن یک جشنواره پربار و پویا، باید همه محصولات سینمای کودک و نوجوان که توسط نسل‌های مختلف و با حمایت تهیه‌کنندگان بخش خصوصی و نهادهای تولید فیلم ساخته شده، در مسیر یک رقابت کیفی قرار گیرند. این تعریف اولیه جشنواره است و اگر در دوره‌هایی عکس چنین اتفاقی رخ داده و برای مثال، خود جشنواره برای پرکردن ویترینش، به تولید سریع و عجولانه فیلم دست بزند، دچار خطا شده است. بخش دیگری از پویایی جشنواره به روزآمدی آن مربوط می‌شود که در این سال‌ها چه در جریان عملکرد شورای تخصصی سینمای کودک بنیاد سینمایی فارابی، چه در جزئیات برپایی جشنواره و چه در برپایی المپیاد فیلمسازی نوجوانان ایران تلاش زیادی در این زمینه شده است. از سال گذشته بخش وب سری به این جشنواره افزوده شد و نکته حائز اهمیت اینکه در همه بخش‌های جشنواره با رشد بیش از ۲۰درصدی آثار روبه‌رو هستیم.
چالش‌های پیش‌رو در برگزاری جشنواره امسال با توجه به وضعیت کرونا چیست؟
همان‌طور‌که پیش‌تر هم اشاره کرده‌ام، شیوع بیماری کووید ۱۹ پارادایم ذهنی همه ما را در برپایی رویدادها و جشنواره‌های سینمایی تغییر داده است. جشنواره سیوسوم با توجه به اینکه اولین جشنواره مهم داخلی است که با توجه به وضعیت کرونایی جامعه و به‌دلیل ضرورت رعایت پروتکل‌های بهداشتی به‌صورت آنلاین برگزار می‌شود، در فرایند یک آزمون و خطای مهم قرار گرفته و این مهم‌ترین چالش پیش‌روی ماست. با این اوصاف، در ماه‌های گذشته همکاران من در ستاد برگزاری جشنواره تلاش کردند تا بستر و راهکارهای مناسبی را برای برپایی این دوره جشنواره اتخاذ کنند. تأثیر اینترنت و رسانه‌های جدید بر زبان سینما شکلی جدید از محصولات در دنیای سرگرمی به وجود آورده، کرونا جبرا حرکت به سمت رسانه‌های جدید را شتاب داد و امیدواریم بتوانیم در این دوره، تجاربی نو و مفید برای برگزاری سایر جشنواره‌ها کسب کنیم، ضمن اینکه باید توجه کرد شرایط کرونایی سبب شده فاصله ما با معیارهای جدید زیست‌بوم سینما در دنیا کم شود و بتوانیم مبتنی بر تغییر رژیم مصرف رسانه‌ای در کودکان و نوجوانان، خود را به‌سرعت، به سازوکار مدرن‌تری مجهز کنیم. خوش‌بین هستم که وجه تعاملی مبتنی بر اینترنت و مشارکت مجازی مخاطبان کودک و نوجوان، سال‌های بعد هم به رویه‌ای مهم در جشنواره تبدیل شود. ما امسال کارگاه‌های مهمی را در دو بخش بین‌الملل و ملی به‌صورت مجازی و تعاملی برگزار می‌کنیم که اتفاقی نو است. همچنین کارگاه‌های آموزشی بخش المپیاد و نشست‌های تخصصی دیگر که اتفاقا شرایط به‌وجود‌آمده سبب شده بتوانیم از چهره‌های متنوع‌تر و باسابقه‌تری استفاده کنیم. شاید نام ورود به عرصه‌های آزموده‌نشده را نتوان چالش گذاشت، اما اگر هم چنین عنوانی را اطلاق کنیم، ما می‌کوشیم جشنواره از این چالش‌ها سربلند بیرون بیاید.
به نظر شما در سینمایی که فیلمهای کودک آن همواره مورد بی‌مهری قرار گرفته، برگزاری یک جشنواره چقدر می‌تواند بااهمیت باشد؟
پاسخ این پرسش، در خود سؤال نهفته است، چراکه یکی از ویژگی‌های جشنواره، توجه بیشتر و مهرافکنی بر سینمای نجیب کودکان و نوجوانان است. این را من نمی‌گویم بلکه تک‌تک کارشناسان و هنرمندان سینمای کودک و نوجوان بر آن صحه می‌گذارند که اگر جشنواره نباشد، توجه به سینمای کودک و نوجوان به حاشیه می‌رود و جشنواره، مانع ازبین‌رفتن آن است. اگر شما از بی‌مهری به سینمای کودک و نوجوان حرف می‌زنید، برپایی جشنواره پاسخی است برای این نگرانی؛ اما درباره خود بی‌مهری، در بخش تولید باید بگویم نسل‌های مختلف فیلمسازی در تکاپو و تلاش هستند تا سینمای کودک در بخش‌های کوتاه، داستانی، پویانمایی و فیلمهای بلند سینمایی زنده بماند و پویا باشد. بخشی از بی‌مهری‌ها به‌واسطه نبود هم‌افزایی تولیدکنندگان آثار بوده که اتفاقا در این سال‌ها به‌واسطه مشارکت بیشتر نهادها و تشکل‌ها و نیز تولیدکنندگان بخش خصوصی، مانند گذشته نیست و بخش عمده‌ای از مظلومیت سینمای کودک و نوجوان در بخش اکران بوده که ما در شورای تخصصی سینمای کودک بنیاد سینمایی فارابی در تعامل با شورای صنفی اکران و سینمادارها، از سال گذشته تلاش کردیم به رویه امیدوارانه‌ای دست یابیم که تا قبل از شیوع کرونا، چینش جدول اکران سینماها، اکران ۹ فیلم کودک و نوجوان و رونق نسبی فیلمهای این ژانر در اکران سینماها، نشان داد این سینما اگر فضای عرضه مناسب را در اختیار داشته باشد، خواهد توانست مخاطبان خود را به سالن سینما دعوت کند.
امروز بضاعت سینمای کودک می‌تواند در آینده امیدواری را برای سینمای ایران رقم بزند؟
یکی از محاسن برپایی جشنواره، دمیدن روح امید و تأکید هرساله بر این است که سینمای کودک بضاعت و ظرفیت لازم را برای ترسیم یک چشم‌انداز روشن و آینده امیدوارکننده در اختیار دارد. از نظر مشارکت طیف‌های مختلف تولید، در وضع مناسب‌تری نسبت به گذشته به سر می‌بریم. فیلم‌سازان جدید در کنار قدیمی‌های سینمای کودک فعال‌اند که امیدوارکننده است. تأسیس «المپیاد فیلمسازی نوجوانان» در این دوره مدیریتی اتفاق افتاد و حالا به چهارمین دوره آن رسیده‌ایم. نفس این المپیاد یعنی سینمای کودک و نوجوان به روایت سینماگر کودک و نوجوان و چه امید به آینده‌ای از این بالاتر. به نظرم اگر سطح رویارویی با اتفاقات و شرایط را با واقعیت‌های موجود و شرایط روز منطبق کنیم، بهتر می‌توانیم در موارد مختلف و از جمله این مورد، دست به استنتاج بزنیم.
بودجه جشنواره امسال چه مقدار و اصولا در مقایسه با سال‌های گذشته چگونه است؟
در سال‌های اخیر با توجه به شرایط اقتصاد مقاومتی و تحریم‌ها، تلاش کرده‌ایم جشنواره بین‌المللی فیلمهای کودکان و نوجوانان، با شرایط منطقی برگزار شود و هر‌سال، کاهش‌های چشمگیری را در تخصیص بودجه در بخش‌های مختلف داشته‌ایم که بررسی تحقیقی و مقایسه‌ای ریز اطلاعات بودجه‌ای در سامانه شفاف‌سازی، مؤید این رویه است. امسال هم با وجود اینکه شرایط کرونایی سبب شده میهمانان خارجی به ایران نیایند و هنرمندان و اهالی رسانه به اصفهان سفر نکنند (که البته هرساله این بخش با مشارکت شهرداری اصفهان برگزار می‌شد)، اما برپایی جشنواره به‌صورت آنلاین، تولید محتوای تصویری و انتقال بخش عمده‌ای از میزبانی جشنواره، به فضای مجازی هم شاید در ظاهر امری غیرهزینه‌زا باشد اما در عمل، هزینه‌های جدیدی را به جشنواره اضافه کرده است که با توجه به تورم موجود در سال ۹۹، قاعدتا نیازمند بودجه‌‌بندی فراتر از آن‌چیزی است که برای برپایی این دوره جشنواره تعریف شده است. این نشان می‌دهد که ما کماکان و در همین شرایط هم جشنواره را با مدیریت اقتصادی اداره می‌کنیم و قرار نیست در این سال سخت، در این مورد اهمال به خرج دهیم.
حضور فیلمهای بین‌المللی در این دوره چقدر جدی است؟
نکته حائز اهمیت، توجه به سابقه دیرین جشنواره کودک و نوجوان در عرصه بین‌المللی است. این رویداد مهم‌ترین جشنواره تخصصی در منطقه ما محسوب می‌شود. بر این اساس، همان‌طور‌که بسیاری از جشنواره‌های معتبر جهانی، در شرایط خاص کرونایی اغلب بدون حضور میهمانان خارجی و به‌صورت آنلاین برگزار شدند، جشنواره سیوسوم هم تلاش کرد در بخش بین‌المللی خود به این شکل عمل کند و جلوه بین‌المللی خود را به شکل مجازی و آنلاین نمایان کند. در این دوره فیلمهای بخش‌های غیررقابتی در پلتفرم‌ها به نمایش درمی‌آید و در بخش رقابتی داوری با ارسال لینک برای داوران انجام خواهد شد. فیلمهای این دوره در دو بخش انیمیشن و داستانی کوتاه، انیمیشن و بلند سینمایی از کشورهای مختلف دنیا و براساس تعاملاتی در بازارهای جهانی و بازارهای آنلاینی که در سال جاری برپا شد، انتخاب شده‌اند و آثار متنوع و قابل‌توجهی را در بخش بین‌الملل جشنواره امسال خواهیم دید. ضمن آنکه امسال در بخش بین‌الملل، شاهد کارگاه‌های تخصصی مهمی نیز خواهیم بود که با موضوعات جالبی در این بخش جشنواره طراحی شده‌اند. امسال این بخش هم شرایط متفاوتی را تجربه خواهد کرد.
منبع: روزنامه شرق، سه شنبه ۲۲ مهر ۱۳۹۹، شماره ۳۸۴۰
