صنعت انیمیشن در ایران از بدو تولد تا به امروز علیرغم فراز و نشیب‌های فراوان اما همیشه به عنوان بخش جدایی ناپذیری از سینمای ایران مطرح بوده است که توانسته افراد توانمندی را در این حوزه به جهان معرفی کند.
به گزارش خبرگزاری صبا، امروزه یکی از پرطرفدارترین ژانرهای سینما که مخاطبان زیادی در بین کودکان و نوجوانان پیدا کرده است، آثار پویانمایی یا همان فیلم‌های انیمیشن است. در ایران نیز صنعت انیمیشن سازی با همه فراز و نشیب‌هایی که در طول سال‌یان مختلف داشته است، توانسته به پیشرفت‌های بسیار مهمی دست پیدا کند که علاوه بر بازارهای داخلی به بازارها و جشنواره‌های خارجی نیز راه پیدا کند.
* تاریخ ساخت پویانمایی در ایران
تاریخ انیمیت و متحرک‌سازی در ایران به ابتدای قرن اخیر باز می‌گردد. پویانمایی از اواخر دهه ۳۰ شمسی در ایران شکل جدی‌تری به خود گرفت. نخستین تلاش‌ها برای ساخت پویانمایی در ایران توسط اشخاصی مانند اسفندیار احمدیه، جعفر تجارتچی، پرویز اصانلو، نصرت‌الله کریمی، پترس پالیان و اسدالله کفافی در بین سال‌های ۱۳۳۵ تا ۱۳۴۰ خورشیدی و در اداره کل فرهنگ و هنرهای زیبای تهران انجام شد.
همچنین در سال ۱۳۳۹ با دعوت از جعفر تجارتچی کاریکاتوریست قدیمی و همکاری پرویز اصانلو و اسفندیار احمدیه واحد نقاشی متحرک وزارت فرهنگ و هنر آغاز به کار کرد. نخستین فیلم کوتاه پویانمایی نیز توسط اسفندیار احمدیه باعنوان ملانصرالدین در سال ۱۳۳۶ خورشیدی، با امکانات بسیار محدودی ساخته شد.
* شکل‌گیری مرکز فیلم‌های انیمیشن «آسیفا»
انیمیشن ایران پس از انقلاب با بازگشایی دوباره دانشگاه‌ها و شکل گیری آسیفا (انجمن بین‌المللی سازندگان و دوست‌داران فیلم‌های انیمیشن) حرکت خود را قدم به قدم آغاز کرد. مراکزی چون وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، سیمای جمهوری اسلامی ایران(مراکز استان ها) مرکز صبا، انجمن سینمای جوانان ایران (به شکل نیمه حرفه ای)، مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی (به صورت حرفه ای)، حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی و بخش خصوصی اقدام به جذب نیرو و تولید و ساخت فیلم‌های انیمیشن کردند.
صنعت انیمیشن در ایران پس از سال‌های انقلاب اسلامی بیشتر محدود به سینمای کودک بوده است. کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان و همچنین بنیاد سینمایی فارابی بیشترین حمایت و تاثیر را در تولید آثار انیمیشن در سال‌ها و دهه‌های مختلف داشته‌اند. به همین علت آثار پویانمایی در ایران اغلب حضور چشمگیر و گسترده‌ای را در دوره‌های مختلف جشنواره فیلم‌های کودکان و نوجوانان داشته‌اند و این جشنواره چه در بخش آثار پویانمایی کوتاه و چه در بخش آثار بلند، همیشه شاهد حضور استعدادها و نخبگان زیادی در این حوزه بوده است. بسیاری از چهره‌ها و افراد موفق سینمای انیمیشن در ایران از جشنواره کودک و نوجوان راه خود را به عرصه‌های بین المللی باز کرده‌اند و موفق به کسب جوایز معتبری شده‌اند. یکی از چهره‌های تاثیرگذار و ماندگار سینمای انیمیشن در ایران وحید نصیریان است که با ساخت و کارگردانی آثار مختلفی در حوزه انیمیشن کوتاه توانست خوش بدرخشد.
زنده‌یاد نصیریان که مرداد سال ۹۶ در ۴۶ سالگی در پی ایست قلبی از بین ما رفت، در دهه ۱۳۸۰ با ساخت انیمیشن‌های «سه قطره خون»، «حفره» و «ضد نور» شناخته شد و موفقیت‌های داخلی و جهانی قابل توجهی را به دست آورد. او که متولد سال ۱۳۵۰ در شهر اهر استان آذربایجان شرقی بود، بیش از ۵۰ داوری در جشنواره‌های داخلی و بین‌المللی داشت و انیمیشن بلند «قلب سیمرغ» را هم کارگردانی کرده بود.
* آفریده: ساخته‌های نصیریان از سطح بالایی برخوردار بودند
محمد آفریده مدیرعامل پیشین مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی درباره همکاری با وحید نصیریان و ساخت آثار مختلف انیمیشن توسط وی گفت: در زمانی که در مرکز گسترش بودم، به اتفاق کارشناسان یک لیستی از همه انیمیشن سازهای مطرح و حرفه‌ای تهیه کردیم و تصمیم گرفتیم که در این حوزه کارهای شایسته‌ای را بسازیم. از همان زمان با وحید نصیریان آشنا شدم و از نگاه و سبک کاری او استقبال کردم.
وی اضافه کرد: فیلم‌های کوتاه تامل برانگیزی مانند «سه قطره خون» و «ضد نور» از کارهایی بودند که توسط او ساخته و در جشنواره‌های معتبری در سطح جهانی مطرح شدند.
آفریده با اشاره به اینکه شیوه کار ما در آن زمان توجه به تنوع گرایشی و سلیقه‌ای در بین هنرمندان بود، تصریح کرد: بالندگی فرهنگی در گرو تضارب آرا و جذب و توجه به همه سلایق است. از همین جهت ما سعی کردیم از همه ظرفیت سینمای انیمیشن از جمله وحید نصیریان استفاده کنیم. از همین جهت انیمیشن بلند «قلب سیمرغ» را با کارگردانی وی تولید کریم.
وی ادامه داد: یادم است وقتی در جریان مراحل ساخت این فیلم به دفتر این دوستان رفتیم، تقریبا ۳۰ جوان خوش ذوق و با استعداد را دیدیم که همراه با وی مشغول فعالیت هستند. خوشبختانه سرزمین ما سرشار از استعداد و انرژی است و در هر گوشه این مرز و بوم گنجی نهفته است که باید استخراج شود.
* عربانی: نصیریان نگاه منحصر به فردی در انیمیشن سازی داشت
در همین ارتباط احمد عربانی کاریکاتوریست و انیماتور پیشکسوت با اشاره به خدمات و تاثیرات وحید نصیریان بر انیمیشن سازی در سینمای ایران گفت: نگاه او از یک منبع سرشار از هنر و ذوق سرچمه می‌گرفت و کاملا منحصر به فرد بود. شاید اغلب مورد بی مهری برخی از مدیران قرار می‌گرفت اما همه می‌دانستند که او در کار خودش صاحب سبک است و سواد بالایی دارد.
وی ادامه داد: ساخت فیلم کوتاه سختی و دشواری‌های فراوانی دارد حالا شما سختی‌های ساخت انیمیشن را هم به آن اضافه کنید و ببیند که وحید نصیریان چقدر عاشق کارش بوده است که توانسته به این درجه از موفقیت برسد. او با انرژی و شور و شوقی که در کارش داشت باعث جذب بچه‌ها به این کار می‌شد و همیشه باعث ایجاد انگیزه در بین همکارانش بود.
این انیماتور با بیان اینکه نصیریان سبک خاص خودش را در تصویرسازی کتاب کودکان و همچنین ساخت انیمیشن‌های کوتاه داشت، افزود: او از یک دغدغه و تفکری بهره می‌برد که حاضر بود برای آن هزینه پرداخت کند. ساخته‌های او را وقتی مورد ارزیابی قرار می‌دهید این نکته کاملا ملموس است که برخواسته از یک فرد دغدغه‌مند و صاحب نظر است.
وی تصریح کرد: فقدان نصیریان و امثال او در صنعت انیمیشن سازی ایران به وضوح مشاهده می‌شود و ما وظیفه داریم تا با اهمیت دادن به این حوزه مخصوصا در جشنواره‌هایی مانند جشنواره کودک دوباره باعث رونق این حوزه شویم.
