تاریخچه
جشنواره بین‌المللی فیلم‌های کودکان و نوجوانان که به آن جشنواره فیلم کودک نیز می‌گویند، جشنواره‌ای است سینمایی که از سال ۱۳۶۱ تا کنون طی ۳۵ دوره برگزار شده است که ۲۱ دوره از آن در شهر اصفهان، ۶ دوره در شهر تهران، ۵ دوره در شهر همدان و یک دوره در شهر کرمان برگزار شده است. دوره‌های ۳۳ و ۳۴ این جشنواره نیز به دلیل شرایط متأثر از پاندمی کرونا در کشور، به صورت همزمان در تهران و اصفهان و در قالب مجازی برگزار شد و فقط فیلم‌های بلند سینمایی در یک سالن در تهران و اصفهان با رعایت پروتکل‌های بهداشتی به نمایش درآمدند. همچنین این جشنواره بین‌المللی در طول ۳۵ دوره برگزاری؛ ۱۹ دوره در مهر ماه، ۶ دوره در بهمن ماه، ۳ دوره در آبان ماه، ۳ دوره در شهریور ماه، ۲ دوره در تیر ماه، ۱ دوره در اردیبهشت ماه و ۱ دوره در مرداد ماه برگزار شده است.
نسل جدید کودکان و نوجوانان تفاوت‌های عمده‌ای با نسل گذشته خود دارند و از بدو تولد، دیجیتال زندگی کرده‌اند، لذا جشنواره در ارائه خدمات و نحوه تعامل با مخاطبان خود از دوره سی و دوم تحولی جدی را هدف قرار داد. از این رو در حوزه سیاست‌گذاری، رویکردهای تازه‌ای در بخش‌های مختلف سی و دومین دوره از این جشنواره اتخاذ شده است.
اضافه شدن ۴ بخش جدید به مقررات جشنواره
از دوره سی و دوم جشنواره چهار بخش به جشنواره اضافه شد و اضافه شدن جوایز زیر را به دنبال داشت:
- بهترین فیلم از منظر نوآوری و کار خلاقه
- بهترین فیلم از منظر کسب و کار که بتواند ارزش اقتصادی در صنایع مجاور خود خلق کند.
- بهترین فیلم از منظر پیوست فرهنگی (ظرفیت‌های یک فیلم برای گسترش به صنایع مجاور)
- توجه ویژه به آثار وب‌سری در راستای تلاش برای تولید محتوای بومی در فضای مجازی
با این شرایط علاوه بر وجوه هنری و فرهنگی یک فیلم، می‌توان نگاه کسب و کاری به آن داشت و مثل هر صنعت دیگری برای رونق تولید ملی در آن تلاش کرد، که مهمترین گام آن در این مسیر ورود نسل جدید به سینمای کودک و نوجوان و تبیین اهمیت خلق ثروت برای فیلمسازان این عرصه خواهد بود.
همچنین در دوره سی و سوم جشنواره، در بخشی ویژه، جایزه «کرونا روایت» به یکی از فیلم‌های برگزیده این بخش تعلق گرفت.
چهارمین المپیاد فیلمسازی نوجوانان
در چهار دوره گذشته که المپیاد فیلمسازی با مشارکت بنیاد سینمایی فارابی و انجمن سینمای جوانان ایران همزمان با جشنواره بین‌المللی فیلم‌های کودکان و نوجوانان برگزار شد، هدف این بود تا فرصتی برای کشف استعداد‌های نوجوان در عرصه فیلمسازی پدید آید، اما در این دوره بخش‌های «ایده» و «فیلم» به برنامه‌های المپیاد اضافه شده است تا تمرکز بیشتر بر ایده‌های ناب با نگاه ویژه‌تری باشد.
دوره چهارم المپیاد، در قالب کارگاه‌های برخط با حضور مربیان و منتورها برگزار شد و نوجوانان شیوه جدیدی از حضور در فعالیت آموزشی را با توجه به شرایط کرونایی پشت سرگذاشتند.
کتابخانۀ ویدیویی برای افزایش سهم بازار در حوزه سینمای کودک و نوجوان
در دوره سی و دوم تلاش شد تا برای به دست آوردن سهمی از بازار جهانی و کمک به عرضه محصولات سینمای کودکان و نوجوان ایران، برای نخستین بار خریداران مطرح منطقه‌ای و بین‌المللی به جشنواره دعوت شوند. کتابخانۀ ویدئویی به عنوان یکی از ارکان مهم برای عرضه و معرفی محصولات تصویری در بازارها و جشنواره‌ها برای نخستین بار در سی و دومین دوره از جشواره با بیش ۲۵۰ اثر از سینمای کودک و نوجوان راه‌اندازی گردید.
در دوره سی و سوم نیز، با توجه به شرایط کرونایی، در بخش کتابخانه ویدیویی بیش از ۴۰۰ فیلم با همکاری مراکز مختلفی مانند انجمن سینمای جوانان ایران، مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی، بنیاد سینمایی فارابی و شرکت‌های خصوصی، جمع‌آوری شد. در این دوره حضور برخط خریداران بین‌المللی از طریق «هاشور» اتفاق افتاد.
اضافه شدن بخش وب‌سری و تشکیل کمیتۀ تحلیل اقتصادی آثار
با توجه به ظهور و تاثیرگذاری بازارهای نو، و تحول جدی صنعت تصویر در سال‌های اخیر و ضرورت توجه به تولید محتوای ملی در فضای مجازی با بهره‌گیری از خلاقیت‌های نهفته صنعت تصویر، بخش وب‌سری در این دوره از جشنواره به عنوان بخشی جدید معرفی شد.
کمیتهی تحلیل اقتصادی فیلم‌های بخش سینمای ایران، به صورت غیرعمومی در قالب نشست‌های تخصصی، برای هر اثر به تحلیل اقتصادی آثار پرداختند که نتیجۀ این تحلیل‌ها در قالب فرم‌های نظرسنجی، از سوی تحلیل‌گران جداگانه به دبیرخانه تحویل شد. اعضای این کمیته در قالب چهار نشست به صورت رو در رو به بررسی ظرفیت‌های اقتصادی هریک از فیلم‌های متقاضی استفاده از این خدمات پرداختند که مورد استقبال تهیه کنندگان و سازندگان این فیلم‌ها قرار گرفت.
پنل‌های تخصصی تولید مشترک
این مقوله در حال حاضر مهمترین سیاست و استراتژی بین‌المللی سینمای ایران است. در یک سال گذشته فعالیت‌های گسترده‌ای در این زمینه انجام گرفته است که به تفاهم‌نامه‌ها و زمینه‌های همکاری گوناگونی منجر شده است. در این دوره تلاش شد تا جشنواره در حد بضاعت؛ محلی برای تبادل اندیشه‌ها و گفتگوهای تخصصی این حوزه برای تقویت تولیدات مشترک سینمای کودکان و نوجوانان باشد. در مجموع شش پنل تخصصی در جشنواره سی و دوم با حضور فیلمسازان داخلی و خارجی و علاقه‌مندان به سینما برگزار شد. در دوره سی و سوم نیز چهار پنل تولید مشترک به صورت برخط و وبینار، بین کارشناسانی از ایران و کشورهای هندوستان، صربستان، ارمنستان و پاکستان برگزار شد.
اکران همزمان فیلم‌ها در شهرهای کشور و داوری کودکان و نوجوانان
با توجه به اهداف و رویکردهای سازمان امور سینمایی کشور از جمله تحقق هدف توسعه فرهنگی استان‌ها در حوزه صنعت تصویر و سینما و بهره‌گیری از قابلیت‌ها، امکانات و ظرفیت‌های فرهنگی و اجتماعی برای توسعه و رونق فعالیت‌های سینمایی و سمعی و بصری با نگاه ملی، برای دومین سال متوالی بطور همزمان با برپایی جشنواره در شهر اصفهان، ۱۰ فیلم بخش اصلی جشنواره از تاریخ ۳۱ لغایت ۴ شهریور ماه ۹۸ در سایر استان‌ها اکران شدند. مهمترین ویژگی این دوره در برگزاری همزمان جشنواره در استان‌ها، داوری فیلم‌ها درهر استان توسط داوران کودک و نوجوان و انجام نظرسنجی از مخاطبان جشنواره بود.
در دوره سی و سوم نیز با توجه به شرایط کرونایی، اکران آثار در پلتفرم و به صورت مجازی صورت گرفت و داوری‌ها نیز با حضور نوجوانانی از سراسر کشور و در قالبی نو اتفاق افتاد.
اجرای دو چالش «من: نقش اول» و «به نظر من»
دو چالش «من: نقش اول» و «به نظر من» با مشارکت کودکان و نوجوانان همزمان با برگزاری سی و سومین جشنواره بین‌المللی فیلم‌های کودکان و نوجوانان اجرا شد و کودکان و نوجوانان در گروه سنی داوران جشنواره (۵ تا ۱۵ سال) و نیز سنین پایین‌تر و بالاتر از این رده سنی (تا ۱۷ سال) در چالش‌های جشنواره حضور داشتند.
عنوان چالش اول «من: نقش اول» بود و طی آن فیلم‌های منتخب داوران کودک و نوجوان در دورهای گذشته جشنواره انتخاب و پیشنهاد شد و یک سکانس منتخب از هر کدام از این فیلم‌ها روی پلتفرم‌ها و صفحات مجازی قرار گرفت. چالش دیگر «#بهنظرمن» نام داشت که در آن چالش، کودکان و نوجوانان فیلم‌هایی را که بر روی پلتفرم‌ها قرار گرفتند، دیدند و نظرشان را درباره فیلمی که دیده بودند، در قالب ویدئو یا متن منتشر کردند.
سینماسیار در مناطق محروم کشور، همزمان با جشنواره ۳۲
در دوره سی و دوم نظر به بهره‌مندی بیشتر مردم مناطق کم برخوردار از برنامه‌های جشنواره، با هماهنگی انجمن سینمای جوانان ایران و استفاده از ظرفیت سینماسیار، ۵ فیلم خاطره انگیز سینمای کودک ونوجوان در ۲۶ استان، ۱۷۹ روستا و ۶ موسسه خیریه و بیمارستان کودک که مورد استقبال کودکان و خانواده‌های آنها قرار گرفت، برای کودکان و نوجوانان به نمایش در آمد.