فریبا ناظمی – فارغ التحصیل کارشناسی حقوق
هشتاد و شش دقیقه در برابر پردهی سینما مخاطب فیلمی با فضا سازیای فانتزی و واقعی برای کودکانمان هستیم؛ فیلمی که علایق کودک زمانه را به خوبی شناسایی کرده و با همین نکته سنجی مخاطب خود را تا آخر فیلم بر روى صندلی نگه میدارد. سعی بر آن است که در این گفتار به این موضوع بپردازیم که آیا فیلمی با محوریت بازیهای رایانهای برای کودکان و نوجوانانمان مخرب است؟
به طور کلی بازی یکی از دیرینهترین رفتارهای بشری است و به عنوان بخش اعظمی از فرهنگ شناخته میشود. برای اینکه فعالیتی را بتوان بازی نامید باید تعدادی شاخصه از جمله اینکه: ١) آزادانه انتخاب شود؛ ٢) لذت بخش و خوشایند باشد؛ ٣) واقعیت گریز باشد؛ ۴) فرد به طور فعال درگیر باشد، وجود داشته باشد. در بازی های رایانهای نیز ما این شاخصه هارا مشاهده میکنیم. پس در بازی بودن این فعالیتها شکی نیست.
اما آیا این قبیل بازی ها برای کودکانمان مضر هستند؟؟ خانوادهها باید نگران فرزندانی باشند که ساعاتی متعادل از روز را درگیر بازیهای رایانهای هستند؟
در خصوص ویژگیهای بازی های رایانهای باید گفت که مهمترین ویژگی داشتن هدف است که ما در بازیوو نیز میتوانستیم به خوبی این ویژگی را مشاهده کنیم. همهی شخصیتهای فیلم هرکدام به نوعی در جهت رهایی از چنگ عناصر منفی در تلاش بودند. در این راه هرکدام سعی بر انجام بهترین عملکرد خود داشته تا به هدف نهایی برسند که این نیز معنای تعامل یکی دیگر از اهداف بازیهای کامپیوتری را برای ما زنده میکند و ویژگی “سنجش عملکرد با دیالوگ” ((سعی کن در کمترین زمان بهترین تصمیم را بگیری)) مشخص میشود. کودک در بازی کامپیوتری سعی بر انجام بهترین عملکرد در کمترین زمان دارد.
و اما وقتی صحبت از معایب بازی های کامپیوتری به میان می آید میتوان به تقویت حس پرخاشگری به عنوان مهمترین ویژگی بازیهای رایانهای اشاره کرد. اینکه فرد باید برای رسیدن به مرحله بعدی بازی، با نیروهای به اصطلاح دشمن بجنگد. استمرار بازی، نوجوان را پرخاشگر و ستیزهجو میسازد و تلاش میکند خواستهایش را با زور و تهاجم به دست آورد و یا معایبی از قبیلِ منزوی شدن یا افت تحصیلی به علت جاذبه ی این بازی ها.
خواسته یا ناخواسته باید بپذیریم که بازیهای رایانهای همانند بسیاری دیگر از پدیدههای عصر فناوری اطلاعات به زندگی ما پیدا کرده است و یکی از سرگرمیهای کودکان، نوجوانان، جوانان و حتی بزرگسالان در عصر جدید است. این بازیهای مهیج و پر کشش ساعتها کودک و نوجوان ما را در مقابل صفحه نمایشگر میخکوب کرده، او را از دنیای واقعیات به عالم تخیلات فرو میبرد و در این گیر و دار یا چیزی را به او می آموزد یا چیزی را از او می گیرد، این بازی ها در کنار محاسنشان، گاه آثار مخرب روحی و جسمی در کودکان و نوجوانان بر جای میگذارند، اگر بخواهیم فرزندان را از این بازی ها محروم نماییم ،حرص و ولع آنان برای دسترسی به این بازی ها بیشتر می شود و اگر در خانه نتوانند بازی کنند به خانه دوستانشان می روند که این موضوع به خوبی در خصوص شخصیت ژوبین نشان داده شد که با وجود ترس از پدر دوستش باز برای بازی به خانه ی آنها رفت و گریزی از این پدیده ی دنیای مدرن نیست؛ پس با نپرداختن به این موضوع نمیتوانیم منکر مزایا و معایبش شویم. بازیوو در درجهی اول سعی در ایجاد فضای شاد و مهیجی در جریان فیلم دارد اما همه چیز در شادی برای کودک و نوجوان خلاصه نمیشود. چه بسا این هیجان و رنگ و لعاب خوب فیلم کودکان و نوجوانان بیشتری را مخاطب قرار دهد و بار مسئولیت جنبهی تربیتی را بیشتر کند. به طور کلی به نظر میرسد فیلم با کمبود یک عنصر کنترل کنندهی کودکان در برابر بازیها به حد افراط مواجه بود تا به کودکان و نوجوانان این آموزش را بدهد که این فضای جذاب، در عین حال ناپایدار است و آثار مخربی نیز دارد.